Overheidsinformatie opvragen
Met een Woo-verzoek kun je informatie opvragen bij de overheid. Dit zijn de belangrijkste dingen goed zijn om te weten:
- Met een Woo-verzoek vraag je naar informatie die is opgeslagen in documenten.
Er is sprake van een ‘document’ als informatie is opgeschreven, opgenomen of op een andere manier opgeslagen. - In een Woo-verzoek stel je geen vragen en de overheid geeft jou geen antwoorden.
Als je antwoorden wilt op vragen dan moet je een informatieverzoek doen of, als je journalist bent, een persvraag stellen.1Je kunt het ook anders zeggen: met een Woo-verzoek ontvang je de informatie waarmee jij zélf jouw vraag kunt beantwoorden. - Je kunt met een Woo-verzoek alleen ‘publieke informatie’ opvragen.
Dat betekent dat de informatie iets te maken moet hebben met de overheid.2Om een voorbeeld te geven: je kunt niet de scheidingspapieren van de burgemeester opvragen met de Woo. Ook niet as die toevallig op zijn of haar bureau zijn blijven liggen. - Een Woo-verzoek is meestal niet geschikt als je informatie over jezelf wilt opvragen.
Als je alleen informatie over jezelf wilt hebben, dan kun je in sommige gevallen beter een AVG-verzoek indienen. Bovendien zijn de antwoorden op Woo-verzoeken openbaar voor iedereen. - Als je grote hoeveelheden data wilt opvragen kan de Wet hergebruik overheidsinformatie (Who) geschikter zijn.
Vormvrij en voor iedereen
Een Woo-verzoek is ‘vormvrij’. Dit betekent dat je zelf mag bepalen hoe jouw verzoek eruit ziet. Zorg er wel voor dat jouw verzoek duidelijk is.3Er zijn twee manieren waarop je dat kunt doen.
In Nederland mag iedereen een Woo-verzoek indienen. Je hoeft geen Nederlandse burger te zijn. Het is bovendien gratis. En je hoeft ook niet uit te leggen waarom je de informatie wil hebben. Je moet wel je naam en contactgegevens achterlaten, zodat het bestuursorgaan waar je je verzoek hebt ingediend contact met je kan opnemen of je documenten kan toesturen.
Indienen
Er zijn verschillende manieren om een Woo-verzoek in te dienen:
- Woo-verzoeken kunnen op papier worden ingediend. Je kunt je verzoek per post versturen of persoonlijk afgeven bij de balie.
- Je kan een Woo-verzoek ook digitaal indienen, bijvoorbeeld per e-mail of via de Woo-Knop. 4De overheid is verplicht digitale verzoeken in behandeling te nemen, maar ze mogen daar regels aan stellen. Je moet dan bijvoorbeeld een bepaald e-mailadres gebruiken of een online formulier gebruiken.
- Je mag een Woo-verzoek ook mondeling indienen. Als je dat doet, adviseren wij je om het mondelinge verzoek per e-mail te bevestigen. 😉
Reactietermijnen van de overheid
Als de overheid niet begrijpt welke informatie je zoekt, moeten ze binnen twee weken contact met je opnemen. Ze vragen je dan om jouw verzoek te verduidelijken.5 Je bent verplicht om hieraan mee te werken, maar de overheid moet jou hierbij helpen. Als je niet meewerkt kan de overheid besluiten jouw verzoek niet te behandelen. Om dit te voorkomen kun je beter meteen duidelijk en precies in je verzoek schrijven welke informatie je zoekt.
De overheid moet binnen vier weken besluiten of je de informatie krijgt. In veel gevallen heeft de overheid twee weken extra nodig. Het is belangrijk om te weten hoe het zit met deze beslistermijnen.
Omvangrijk verzoek?
Als je om veel documenten vraagt, is de kans groot dat de overheid zal zeggen dat het nog langer duurt voordat je de documenten krijgt. Dat noemen ze een ‘omvangrijk’ verzoek.6 Als ze bij de overheid vindt dat je zoveel informatie hebt gevraagd dat ze je de documenten niet binnen de wettelijke termijn kunnen geven, zullen ze zeggen dat je verzoek ‘omvangrijk’ of ‘gecompliceerd’ is. Onder bepaalde voorwaarden hoeven ze dan niet binnen de wettelijke termijnen de stukken te geven. Ze zijn dan wel verplicht om met je te overleggen welk deel van de stukken ze wél binnen de wettelijke termijnen kunnen verstrekken. Ze mogen jouw verzoek niet weigeren om die reden.
Intrekken of ‘aanhouden’
Soms vraagt een bestuursorgaan of je jouw Woo-verzoek wilt intrekken. Ze zeggen dan dat je de gevraagde informatie gewoon krijgt.7Bijvoorbeeld omdat er helemaal geen weigergronden van toepassing zijn op de documenten waar jij om gevraagd hebt. Hiermee proberen ze onnodig werk en een lange procedure te voorkomen. Als je om een specifiek document hebt gevraagd, kan dit een prima oplossing zijn.
Weet wel dat met het intrekken van je verzoek ook alle wettelijke termijnen, en de mogelijkheid om bezwaar te maken, vervallen. Soms is het dus handiger om eerst te bekijken welke informatie je hebt gekregen voordat je je verzoek intrekt.
Rechten en plichten
Er is nog een belangrijk verschil tussen een ‘gewone vraag’ aan de overheid en een Woo-verzoek. Een Woo-verzoek geeft je namelijk een aantal rechten. Dit zijn de twee belangrijkste:
- Als je het niet eens bent met het antwoord van de overheid kun je vragen of ze opnieuw naar je vraag, en het antwoord, willen bekijken.
Dat noemen we ‘in bezwaar’ gaan. Als je het ook ook met dit nieuwe antwoord, ook wel ‘herziening’ of ‘beslissing op bezwaar’ genoemd, niet eens bent, kun je naar de rechter om te vragen of de rechter de gang van zaken het antwoord wil beoordelen.8 Als je het niet eens bent met de informatie zelf, dan moet je dat op een andere manier aan de kaak stellen. Je kunt bijvoorbeeld contact opnemen met een politicus of een petitie starten. Hiervoor is de Woo niet geschikt. - De overheid moet ook binnen een bepaalde tijd reageren op een Woo-verzoek. Als de overheid zich niet aan die termijnen houdt, kun je ook naar de rechter toe. Dat noemen we een beroep wegens het niet (tijdig) beslissen.
Misbruik
Het komt voor dat iemand een Woo-verzoek indient om de overheid te saboteren. Hij of zij wil dan de overheid zonder goede reden aan het werk zetten. Het gaat deze verzoekers niet om de gevraagde informatie. De overheid noemt dit ‘misbruik van recht’ en zal het Woo-verzoek in sommige van die gevallen niet in behandeling nemen. Als jij je schuldig maakt aan sabotage bezorg je Woo-verzoekers een slechte naam. En je vergroot de weerstand binnen de overheid. Doe het niet!
