Onderbouwing / Motivering
Als de overheid een besluit neemt, moet ze uit leggen waarom. Dit noem je onderbouwing of motivering. Dit is vooral belangrijk als de overheid jou ongelijk geeft.
Motivatie is alles
Als overheden weigeren informatie openbaar te maken, moeten ze daarvoor een reden noemen.1Juridisch gezegd: het besluit moet een wettelijke grondslag hebben. Ze kunnen kiezen uit vijftien redenen. Deze vijftien weigergronden staan allemaal in de Wet open overheid (Woo). De overheid mag niet zelf een reden verzinnen. De politieke gevoeligheid van een document is bijvoorbeeld geen geldige reden.2Toch probeert met name de landelijke overheid regelmatig om nieuwe redenen toe te voegen. Dat doen ze door de meest breed geformuleerde weigergronden creatief op te rekken. De weigergrond waarmee overheden dat het meest proberen is ‘het goed functioneren van de staat’.
Als de overheid een weigergrond heeft gekozen, moeten ze die ook onderbouwen. Ze leggen dan uit waarom die weigergrond volgens hen klopt. Ze moeten dat doen voor elk document of zelfs alinea die ze weigeren. Wel kan het zijn dat dezelfde onderbouwing van toepassing is op meerder documenten.
Als je het niet eens bent met de uitleg van de overheid kun je bezwaar maken of in beroep gaan. Dat kan ook als je vindt dat de overheid geen of te weinig uitleg heeft gegeven.
Onderbouwen, onderbouwen, onder…
Ook wanneer de overheid besluit om jouw verzoek niet in behandeling te nemen moeten ze dat onderbouwen.
Het onderbouwen of motiveren van een besluit valt onder de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb). Het is één van de regels die bepaalt hoe de overheid zich moet gedragen bij burgers.
Als de bezwaarcommissie vindt dat de overheid de weigering onvoldoende heeft gemotiveerd, kan de overheid dat meteen ‘repareren’ door met extra onderbouwing te komen. Als de rechter vindt dat de overheid de weigering onvoldoende heeft gemotiveerd, moet de overheid meestal een nieuwe besluit nemen.
Veel Nederlandse overheden nemen slecht of summier onderbouwde besluiten. Of ze gebruiken standaardteksten zonder specifiek te onderbouwen waarom die in jouw geval van toepassing zijn. Je moet dan eerst bezwaar maken voor je een volledige motivering te zien krijgt.