Bestuursorganen

De overheid bestaat uit heel veel verschillende instanties. Deze instanties heten officieel ‘bestuursorganen’.1Omdat ‘bestuursorgaan’ een nogal ambtelijk woord is, hebben wij het meestal gewoon over ‘de overheid’, ‘overheden’ of ‘overheidsinstantie’. Je vindt ze op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Bestuursorganen zijn belangrijk wanneer je een Woo-verzoek wilt indienen. Een Woo-verzoek dien je namelijk in bij een bestuursorgaan.2Een enkele keer dien je een Woo-verzoek in bij een dienst of instelling die geen bestuursorgaan is, of bij een bedrijf dat geen bestuursorgaan is. Zo’n organisatie-onderdeel valt wel altijd onder een bestuursorgaan. Dat zal dan je Woo-verzoek afhandelen. Denk aan het college van burgemeester en wethouders dat een Woo-besluit neemt als je een verzoek bij de gemeentelijke plantsoenendienst hebt gedaan.

Soorten en maten

Er zijn honderden bestuursorganen in Nederland. Voorbeelden van bestuursorganen zijn: ministers, staatssecretarissen, commissarisen van de koning, dijkgraven, burgemeesters en gemeenteraden. 3Misschien valt het je op dat ‘de gemeente’, ‘het ministerie’ en ‘het waterschap’ niet in dit rijtje staan. Dat zijn géén bestuursorganen. Maar als je een verzoek stuurt aan het ministerie van Binnenlandse Zaken of de gemeente Amsterdam komt dat toch op de goed plek terecht en zal het besluit worden genomen door de minister of het college van b en w.

Er zijn ook bestuursorganen die werk uitvoeren namens de overheid of met geld van de overheid. De Belastingdienst, Rijkswaterstaat, de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de Inspectie Justitie en Veiligheid, het Kadaster, het CBR en het Commissariaat voor de Media zijn hier voorbeelden van. Dit zijn bestuursorganen die onder een ministerie vallen. Je kunt je Woo-verzoek dan aan de minister sturen of direct aan deze instanties.

Een bestuursorgaan dat niet direct verbonden is met een ministerie en zelfstandig besluiten kan nemen, noem je een zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Het UWV en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) zijn hier voorbeelden van. Daar stuur je je Woo-verzoek altijd direct naar toe.

Deels wel, deels niet

Ook zijn er organisaties die voor een deel bestuursorganen zijn.4 Die worden ook wel ‘b-organen’ genoemd. De organen die we hierboven hebben besproken zijn ‘a-organen’. Een voorbeeld van zo’n b-orgaan is de Nederlandse Publieke Omroep. Bijvoorbeeld een garage waar je jouw auto wegbrengt voor de APK. Als die garage een auto keurt, dan is het voor die specifieke wettelijke taak een bestuursorgaan. De garagehouder voert de keuring namelijk uit namens de overheid. Maar wanneer ze de olie bijvullen of een gewone reparatie uitvoeren, is het geen bestuursorgaan.

Dan zijn er ook nog soorten organisaties waarvan sommige wel en sommige niet (geheel of gedeeltelijk) onder de Woo vallen. Zo vallen publieke universiteiten geheel ondeer de Woo, private universiteiten alleen voorzover ze wettelijke taken uitvoeren. Ook bij academische ziekenhuizen kun je terecht, maar bij de overige ziekenhuizen weer niet.

‘Onder verantwoordelijkheid’

Bij bedrijven of stichtingen die werk voor een bestuursorgaan verrichten kun je soms ook een Woo-verzoek indienen.5De wet spreekt van ‘een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf’ Dit verzoek wordt dan door het bijbehorende bestuursorgaan afgehandeld.

Het is soms moeilijk precies te zeggen of een bedrijf onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan valt. Of welke activiteiten van een bedrijf wel en niet onder de Woo vallen. Daar zijn helaas geen duidelijke regels voor. Een paar handvaten:

  • Wanneer het mogelijk is om bezwaar te maken tegen een besluit van een instantie, heb je vrijwel zeker te maken met een bestuursorgaan.
  • Ook als een instantie overheidsgeld uitgeeft en hierbij aanwijzingen van de overheid op moet volgen, is de Woo van toepassing.6Denk bijvoorbeeld aan een stichting die overheidssubsidies verstrekt. Veel gedoe is er bij zogenaamde ‘staatsdeelnemingen’, dat zijn bedrijven waar de overheid aandelen in heeft, zoals Schiphol en netbeheerder Tennet. Heeft de staat alleen maar aandelen in deze bedrijven of bepaalt ze ook de koers?

Doorzendplicht

Als je een Woo-verzoek naar het verkeerde bestuursorgaan hebt gestuurd, is dat bestuursorgaan verplicht jouw verzoek (of een deel daarvan) zo snel mogelijk door te sturen naar de juiste instantie. Het bestuursorgaan moet jou hierover informeren. De termijn om op jouw verzoek te beslissen gaat dan  lopen nadat het verzoek door het juiste bestuursorgaan is ontvangen..

Andere thema’s

Wet open overheid

Woo-verzoek

Documenten

Termijnen

Weigergronden

Rechtsmiddelen

Recht op openbaarmaking