Bestuursorganen
De overheid bestaat heel veel verschillende instanties. Deze instanties noemen we ‘bestuursorganen’.1Omdat ‘bestuursorgaan’ een nogal ambtelijk woord is, hebben wij het meestal gewoon over ‘de overheid’, ‘overheden’ of ‘overheidsinstantie’. Je vindt ze op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Bestuursorganen zijn belangrijk wanneer je een Woo-verzoek wilt indienen. Een Woo-verzoek dien je namelijk in bij een bestuursorgaan.2Een enkele keer dien je een Woo-verzoek in bij een dienst, instelling of bedrijf die zelf geen bestuursorgaan is, maar wel onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan valt. Dat bestuursorgaan handelt dan je verzoek af.
Soorten en maten
Er zijn honderden bestuursorganen in Nederland. Voorbeelden van bestuursorganen zijn: ministers, staatssecretarissen, commissarisen van de koning, dijkgraven, burgemeesters en gemeenteraden. 3Misschien valt het je op dat ‘de gemeente’, ‘het ministerie’ en ‘het waterschap’ niet in dit rijtje staan. Dat zijn dus geen bestuursorganen. Lekker verwarrend hè? Toch gaat het in de praktijk vaak ook goed als je je Woo-verzoek aan ‘het ministerie’ stuurt. En gelukkig maar, anders zou jij bijvoorbeeld precies moeten weten welke minister of staatssecretaris over een bepaald onderwerp gaat. Terwijl dat minimaal elke vier jaar verandert.
Er zijn ook bestuursorganen die werk uitvoeren namens de overheid of met geld van de overheid. De Belastingdienst, Rijkswaterstaat, de Voedsel en Warenautoriteit, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de Inspectie Justitie en Veiligheid, het Kadaster, het CBR en het Commissariaat voor de Media zijn hier voorbeelden van. Dit zijn bestuursorganen die onder een ministerie vallen. Je kunt je Woo-verzoek dan aan de minister sturen of direct aan deze instanties.
Een landelijk bestuursorgaan dat niet direct verbonden is met een ministerie, noem je een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Het UWV en de Sociale verzekeringsbank (SVB) zijn hier voorbeelden van. Daar stuur je je Woo-verzoek altijd direct naar toe.
Deels wel, deels niet
Ook zijn er organisaties die voor een deel bestuursorganen zijn.4 Die worden ook wel ‘b-organen’ genoemd. De organen die we hierboven hebben besproken zijn, je raadt het al, ‘a-organen’. Bijvoorbeeld een garage waar je jouw auto wegbrengt voor de APK. Als die garage een auto keurt (APK), dan is het voor die specifieke wettelijke taak een bestuursorgaan. De garagehouder voert de keuring dan namelijk uit in opdracht van de overheid. Maar wanneer ze de olie bijvullen of een gewone reparatie uitvoeren, is het geen bestuursorgaan.
Bij bedrijven of stichtingen die werk voor een bestuursorgaan uitvoeren kun je soms ook een Woo-verzoek indienen.5De wet spreekt van ‘een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf’ Dit verzoek wordt dan door het bijbehorende bestuursorgaan afgehandeld.
‘Onder verantwoordelijkheid’
Het is soms moeilijk precies te zeggen of zo’n bedrijf onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan valt. Of welke activiteiten van een bedrijf wel en niet onder de Woo vallen. Daar zijn helaas geen duidelijke regels voor. Een paar handvaten:
- Wanneer het mogelijk is om bezwaar te maken tegen een besluit van een instantie, dan heb je vrijwel zeker te maken met een bestuursorgaan.
- Ook als een instantie overheidsgeld uitgeeft en hierbij aanwijzingen van de overheid op moet volgen, is de Woo van toepassing.6Denk bijvoorbeeld aan een stichting die overheidssubsidies verstrekt. Veel gedoe is er bij zogenaamde ‘staatsdeelnemingen’, dat zijn bedrijven waar de overheid aandelen in heeft, zoals Schiphol en Prorail. Heeft de staat alleen maar aandelen in deze bedrijven of bepaalt ze ook de koers?
Doorzendplicht
Als je een Woo-verzoek naar het verkeerde bestuursorgaan hebt gestuurd, is dat bestuursorgaan verplicht jouw verzoek (of een deel daarvan) zo snel mogelijk door te sturen naar de juiste instantie. Het bestuursorgaan moet jou hierover informeren. De termijn om op jouw verzoek te beslissen gaat dan wel opnieuw lopen.
