Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI)
Bij ACOI kun je als journalist, wetenschapper of ngo een klacht indienen. Je doet dat als je niet tevreden bent over de afhandeling van je verzoek. ACOI geeft ook advies aan de overheid over de Woo.
Klacht en bemiddeling
Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) is nieuw. Het is in 2022 opgericht om in de gaten te houden of de Wet open overheid (Woo) werkt zoals bedoeld. ACOI helpt de overheid met het goed uitvoeren van de Woo. Dat doen ze door (gevraagd en ongevraagd) advies te geven aan de overheid. Ook kunnen ze bemiddelen als bepaalde beroepsgroepen klachten hebben over een bestuursorgaan en de uitvoering van de Woo.
Journalisten, wetenschappers of anderen met een ‘beroepsmatig belang’, denk aan NGO’s, kunnen bij het ACOI een klacht indienen.1De keuze voor deze groepen heeft ermee te maken dat dit allemaal groepen zijn “die beroepsmatig informatie bij de overheid zoeken en daar te vaak tegen allerlei belemmeringen en onduidelijkheden aanlopen”. Wanneer iemand uit een van deze groepen een klacht indient, probeert het ACOI eerst te bemiddelen. Een zogenaamde ‘mediator’ (bemiddelaar) neemt dan contact met je op om te vragen wat er aan de hand is en wat je met de bemiddeling zou willen bereiken. Bijvoorbeeld betere communicatie, een snellere beslissing of dat er minder wordt weggelakt.
Daarna gaat de mediator met het bestuursorgaan praten en dan volgt er een bemiddelingsgesprek. Het is belangrijk om steeds helder voor ogen te houden wat je hoopt te bereiken met de bemiddeling. Vertel dit duidelijk aan de mediator.
Adviezen en ‘eindbrieven’
Als de bemiddeling geen resultaat oplevert kun je de bemiddeling staken en het ACOI verzoeken om een advies op te stellen. ACOI beslist zelf of ze dat ook echt doen.2Als ze besluiten om geen advies op te stellen kunnen ze ook een ‘eindbrief’ opstellen, waarin ze ook hun mening geven over het verloop van de bemiddeling. Zo’n advies is niet bindend en het zal per zaak verschillen of de overheid dit advies volgt.3Je kunt het advies dan uiteraard wel inbrengen in een eventuele beroepsprocedure bij de rechter, die het mee zal wegen in de uitspraak.
Een klacht bij het ACOI is op elk moment mogelijk. Als je tijdens de bezwaarfase een klacht indient, is het belangrijk om te weten dat de bezwaarprocedure tijdelijk stil komt te liggen. Je kunt na het advies alsnog bezwaar indienen. Ook als je dat al had gedaan moet het bestuursorgaan alsnog een beslissing op je bezwaar nemen. Dat moet dan binnen twee weken, een kortere termijn dan normaal.
Waakhond van de Woo
Het ACOI mag ook zonder dat iemand een klacht heeft ingediend advies geven over kwesties die te maken hebben met openbaarmaking en informatiehuishouding. En ze moeten geraadpleegd worden als er plannen zijn om de Woo te wijzigen. Adviezen van het ACOI zijn niet bindend, maar – zo is de hoop – wel gezaghebbend. Je zou kunnen zeggen dat ACOI een soort waakhond is die goed moet opletten of de overheid de Woo wel goed uitvoert.
Het ACOI is op het laatste moment in de Woo gekomen, nadat in een eerdere versie een Informatiecommissaris stond. Die is er na onder meer een negatief advies van de Raad van State uitgehaald. Deze Informatiecommissaris had verdergaande bevoegdheden dan ACOI.