Publicatiedatum:19 juni 2025
Access Info Europe en SPOON publiceren gezamenlijke aanbevelingen
Vandaag publiceren Access Info Europe en SPOON gezamenlijke aanbevelingen om de Nederlandse Wet open overheid (Woo) te versterken. Hieruit blijkt dat de Woo op meerdere fronten niet voldoet aan internationale standaarden voor overheidstransparantie, waaronder het Verdrag van Tromsø van de Raad van Europa.
Zonder wettelijke garanties blijft openheid kwetsbaar
“De Nederlandse overheid ziet zichzelf graag als open, maar zonder essentiële wettelijke garanties blijft openheid kwetsbaar,” zegt Tim Staal, medeoprichter en programmadirecteur van SPOON. “De Woo is in sommige opzichten een verbetering ten opzichte van de oude Wob, maar het is zeer zorgelijk dat Nederland bij volle bewustzijn heeft gekozen voor een wet die fundamentele internationale normen niet haalt.”
Drie structurele tekortkomingen in de wet
Hoewel de Woo sinds 2022 enkele verbeteringen kent, zoals meer nadruk op actieve openbaarmaking en een Adviescollege Openbaarheid, constateren Access Info en SPOON meerdere afwijkingen ten op zichte van het Verdrag van Tromsø: (1) dat andere wetten met verdergaande geheimhoudingsbepalingen nog steeds voorrang kunnen krijgen op de Woo; (2) dat de wet brede, ongedefinieerde uitzonderingen op openbaarmaking kent, vaak zonder betekenisvolle belangenafweging; (3) dat het toezicht te zwak is om rechten daadwerkelijk af te dwingen.
Juridische tekortkomingen hebben maatschappelijke gevolgen
Deze tekortkomingen zijn niet alleen juridisch problematisch, maar kunnen ook ernstige gevolgen hebben voor burgers. “Van aardbevingsveiligheid tot mondkapjesfraude- als overheden niet open zijn over hun informatie en afwegingen, ontstaan ongelukken,” aldus Staal. “En die blijven zich herhalen zolang transparantie niet wettelijk goed is vastgelegd.”
2027 biedt kans op verbetering
De aanbevelingen verschijnen op een belangrijk moment. Uiterlijk in 2027 staat de vijfjaarlijkse evaluatie van de Woo op de agenda. Dat biedt het kabinet een uitgelezen kans om de wet in lijn te brengen met het Verdrag van Tromsø, dat Nederland tot nu toe niet heeft ondertekend.
Recht op informatie vergt sterk wettelijk kader
Rachel Hanna, Executive Director of Access Info: “Het recht op informatie kan alleen worden gewaarborgd door een sterk wettelijk kader. Er zijn echter nog steeds juridische en praktische obstakels die burgers ervan weerhouden hun recht op informatie volledig uit te oefenen. Deze problemen moeten worden aangepakt om de transparantie te vergroten, het vertrouwen te vergroten en de democratische betrokkenheid te bevorderen.”
Lees hier het volledige rapport met aanbevelingen
Meer info over het ATI Network Project (Access to Information): Access Info Europe, along with mySociety and Open Knowledge Foundation Germany, are partners of the ATI Network Project. This three-year project aims to build a cohesive, wide, and activated community that is working to strengthen the right of access to information across the European region.
Access Info Europe is a human rights organisation established in Madrid in 2006 and dedicated to promoting and protecting the right of access to information. Access Info runs a range of projects designed to leverage the right to information to increase participation and accountability, defend human rights, and advance democracy.
SPOON is een Nederlandse stichting die expertise aanbiedt aan organisaties en personen die informatie van de overheid willen opvragen. De missie van SPOON is het versterken van het recht op toegang tot informatie in Nederland, met als doel de democratie en de rechtsstaat te bevorderen. Hiertoe publiceert SPOON onderzoeksrapporten, voert strategische rechtszaken en ondersteunt bij beleidsvorming.
Voor de redactie, niet voor publicatie
Voor extra informatie of duiding over het onderzoek kunt u contact opnemen met Tim Staal, programmadirecteur SPOON via 06-18762886 / tim@expertisecentrumspoon.nl.