Publicatiedatum:24 mei 2023

Tim blogt voor SPOON over Woo-uitspraken Deel #6: openbaarmaking van informatie over ‘hoge transacties’. Of: waarom het belang van journalistieke controle wél mee moet wegen bij de vraag of informatie openbaar moet worden.

Tim blogt voor SPOON over Woo-uitspraken Deel #5!

Dit keer een belangrijke uitspraak van afgelopen vrijdag door de rechtbank A’dam, over de transactie van het OM met de van grootschalige omkoping verdachte olie- en gasgigant SBM Offshore. Om strafvervolging te voorkomen was het bedrijf al in 2014 akkoord gegaan met een transactie van 240 miljoen euro.

Zonder openbare strafzitting

Onderzoeksjournalisten dienden een Wob-verzoek in, dat zich nog altijd(!)  voortsleept. Ze moesten voor de tweede keer naar de rechter.

Wat vooral opvalt is dat de Rechtbank Amsterdam, in tegenstelling tot de uitspraak die ik eerder besprak over hacksoftware, het belang van onderzoeksjournalistieke controle op dit soort ‘hoge transacties’ van het OM expliciet noemt. Op basis daarvan komt de rechter tot het oordeel dat bepaalde stukken uit het dossier niet geweigerd mogen worden. Dit is zo belangrijk dat ik het hier graag in zijn geheel quote:

“Zonder een openbare strafrechtelijke behandeling ter zitting heeft verweerder met dit bedrijf een schikking getroffen. Dergelijke schikkingen gesloten met grote ondernemingen die worden verdacht van strafbare feiten zijn onderwerp van een maatschappelijke en juridische discussie waarbij het onder meer gaat om het belang van openbaar binnen de democratische rechtstaat passend toezicht en controle op dit soort schikkingen.

Eisers is het in dit geschil – kort gezegd – te doen om te controleren of de transactie tussen verweerder en SBM een redelijke transactie is gelet op de inkomsten die zijn verworven met de mogelijk strafbare feiten. De rechtbank acht dit ook een zwaarwegend belang …. waar het gaat om eventueel concrete feiten, zoals de totale inkomsten uit eventuele strafbare feiten, waaruit verweerder conclusies heeft getrokken bij het doen van een transactievoorstel.”

Brutale twist

Op basis van deze overwegingen dragen de rechters het ministerie van Justitie en Veiligheid op om meerdere extra documenten openbaar te maken.

Maar nu komt de twist.

Want deze uitspraak laat ook zien hoe bizar het is dat de Woo geen overgangsrecht kent ten op zichte van de Wob. In deze procedure uit 2014 (!) – al die tijd op basis van de Wob – moet het ministerie nu een nieuw besluit gaan nemen op grond van de Woo. Je zou zeggen, wat maakt dat uit, maar op dit terrein heeft de Woo nieuwe uitzonderingen toegevoegd.

Op basis van een van die nieuwe uitzonderingen heeft het OM een verzoek van mijzelf naar documenten over een andere transactie bijvoorbeeld totaal geweigerd om zelfs maar in behandeling te nemen.

Het is dus de vraag of het ministerie van justitie zo brutaal zal zijn om deze nieuwe uitzondering in deze zaak ook in te zetten…

Zelf ben ik in elk geval in beroep gegaan bij de rechter. Want zoals de rechtbank Amsterdam zegt: er moet een maatschappelijke discussie gevoerd kunnen worden over de wijze waarop transactievoorstellen van het OM tot stand komen. Dat hoort bij een democratie.

Update: het Ministerie heeft zich netjes aan de uitspraak van de rechter gehouden en een rapport over de met omkoping behaalde winst aan de journalisten verstrekt. Hier vindt je het artikel daarover bij Follow the Money.

Een goed Woo-verzoek begint bij SPOON!

Tim Staal, mede-oprichter SPOON

Blog delen