Publicatiedatum:23 mei 2023
Bijna de helft van de gemeenten, provincies en waterschappen werpt onnodige drempels op bij de toegang tot overheidsinformatie. Zo is het bij deze lagere overheden niet mogelijk een Woo-verzoek digitaal in te dienen, of alleen na een vragenlijst in te vullen of in te loggen met DigiD. Dat is in strijd met de Wet open overheid (Woo). De Woo verving op 1 mei vorig jaar de Wet openbaarheid van bestuur en moest zorgen voor betere toegang tot overheidsinformatie.
Download hier ons volledige rapport ‘Verboden Toegang’
Bij 54 gemeenten, de provincie Gelderland1Anders dan we hierboven schrijven, kun je bij de provincie Gelderland wél digitaal een Woo-verzoek indienen, namelijk via het algemene e-mailadres. Daarop werden we na publicatie gewezen door een woordvoerder van de provincie. Via de zoekfunctie op de site – de route die wij onderzochten – was deze informatie echter niet vindbaar. De provincie heeft toegezegd dit te gaan aanpassen. en 4 van de 21 waterschappen is het niet mogelijk om digitaal een Woo-verzoek in te dienen, terwijl alle overheden sinds de invoering van de Woo verplicht zijn om deze optie aan te bieden. Dit komt samen neer op zo’n 16% van de lagere overheden die dus niet aan de wet voldoen. Bij deze overheden kan je nog steeds alleen per post met je verzoek terecht.
Ook DigiD is een drempel
In bijna 30% van de gemeenten, provincies en waterschappen kun je wel digitaal je verzoek indienen, maar dan alleen via een online formulier met een verplichte DigiD inlog. Het verplichten om in te loggen met DigiD is volgens de wetgever ‘niet proportioneel’ omdat je daarvoor een DigiD-account moet hebben. De Woo is ook bedoeld voor mensen zonder DigiD of woonplaats in Nederland.
Zowel een kwart van de gemeenten als een kwart van de provincies biedt de mogelijkheid om zonder DigiD een Woo-verzoek via een online formulier in te dienen. Bij de waterschappen kiest bijna de helft voor zo’n formulier. Bij de overige 30% van de lokale overheden is het mogelijk om direct via e-mail een Woo-verzoek in te dienen. Al is het soms flink zoeken naar deze DigiD-loze opties.
Verplicht: Woo-contactpersoon
Een andere vernieuwing sinds de Woo die overheidsinformatie toegankelijker moet maken is de verplichte aanwijzing van een Woo-contactpersoon. De Woo-contactpersoon moet vragen kunnen beantwoorden over de beschikbaarheid van publieke informatie. Dit komt nog moeizaam op gang, zo blijkt. Slechts 1 op de 5 onderzochte lagere overheden maakt het mogelijk om direct contact op te nemen met een Woo-contactpersoon.
“Digitale toegankelijkheid is van groot belang om ook jongere generaties bij de lokale democratie te betrekken. Jongeren versturen geen brieven meer en niet iedereen heeft een DigiD. De Woo is juist bedoeld om de toegang te verbeteren. Dat gemeentes nog steeds drempels opwerpen is daarom onverstandig. Het laat zien dat een deel van het lokale bestuur Woo-verzoeken nog te veel ziet als iets om buiten de deur te houden. Dat voedt het wantrouwen ten aanzien van bestuurders die geen openheid van zaken willen geven.”
Verantwoording
Voor dit onderzoek zijn de websites van alle 375 lokale overheden (gemeenten, provincies en waterschappen) onderzocht.
