Publicatiedatum:20 maart 2024
Een jaar geleden deed stichting SPOON, expertisecentrum voor Woo-verzoekers, onderzoek naar de mogelijkheid tot het (digitaal) Woo-verzoeken indienen bij decentrale overheden. Een jaar later heeft ruim 20 procent van de achterblijvers de toegang verbeterd, terwijl iets minder dan 20 procent er juist, nog steeds, een potje van maakt.
De resultaten van het onderzoek publiceren we vandaag in ons rapport ‘Woo-verzoek, liever niet!’
Achterblijvers onder de loep
Achterblijvers onder de loep
We namen alle 174 provincies, gemeenten en waterschappen die het vorig jaar niet goed deden opnieuw onder de loep. Bij 38 van hen constateren we een verbetering. Bij hen is het inmiddels wel mogelijk digitaal een Woo-verzoek in te dienen, is DigiD daarbij niet langer verplicht of is de informatie over hoe dit aan te pakken beter vindbaar.
Informatie over Woo verstopt
Informatie over Woo verstopt
Daar staat tegenover dat het bij 32 van de achterblijvers, afgaand op de online beschikbare informatie, nog steeds droevig is gesteld. Bij deze gemeenten en waterschappen is op de website soms helemaal geen informatie over de Woo te vinden, of alleen diep weggestopt onderaan een pagina over ‘regelgeving’.
Mogelijkheid Woo-verzoek verzwegen
Mogelijkheid Woo-verzoek verzwegen
Ook troffen we overheidssites die de indruk wekken dat alle relevante overheidsinformatie al openbaar is, zonder de mogelijkheid van een Woo-verzoek te benoemen, of die digitale Woo-verzoeken uitdrukkelijk uitsluiten of de mogelijkheid daarvan verzwijgen. In een enkel geval ging de informatie zelfs nog over de Wob, die al bijna twee jaar niet meer van kracht is.
DigiD-verplichting en ingewikkelde formulieren
DigiD-verplichting en ingewikkelde formulieren
Bij een kleine 30 procent van alle decentrale overheden kan digitaal Woo-verzoeken indienen nog steeds alleen met verplicht gebruik van DigiD. Het verplichten van DigiD is door de wetgever uitdrukkelijk verboden (‘niet proportioneel’, ‘onnodige drempel’).
Bij eveneens 30 procent kan digitaal Woo-verzoeken indienen met een online formulier zonder DigiD. Maar ook deze formulieren zijn regelmatig onnodig beperkend of ingewikkeld. Bovendien zijn over vier maanden alle overheden verplicht om digitale Woo-verzoeken die via welke weg dan ook binnenkomen, alsnog in behandeling te nemen. Dit volgt uit de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) die op 1 juli 2024 in werking treedt.
Tim Staal, bestuurder stichting SPOON:
‘Bij een deel van de gemeenten en waterschappen zie je dat Woo-verzoeken nog steeds worden gezien als iets om zo veel mogelijk buiten de deur te houden. Zij zeggen er liever zo min mogelijk over of beperken de manier waarop verzoeken kunnen worden ingediend. Soms in strijd met de wet. We hebben de achterblijvers gewezen op onze bevindingen, en zullen hen in de gaten blijven houden. Tegelijkertijd is het buitengewoon positief om te zien dat een aantal gemeenten stappen heeft gezet ten opzichte van vorig jaar.’
Het onderzoek en de reacties
Het onderzoek en de reacties
De cijfers komen uit onderzoek van de Stichting Samenwerking Passieve Openbaarmaking Overheidsinformatie Nederland (SPOON). Voor dit onderzoek zijn de websites van 375 decentrale overheden (gemeenten, provincies en waterschappen) bekeken.
De dataset met onze bevindingen van dit jaar en vorig jaar staat hier: Dataset SPOON toegang decentrale overheden 2023 en 2024
We hebben de 32 ‘achterblijvers’ benaderd voor een reactie. Een aanzienlijk deel van hen zegt bereid te zijn de informatie te verbeteren, een digitale route beschikbaar te stellen of duidelijker te worden over het bestaan ervan. Een deel zegt ook in de praktijk al ruimhartiger te zijn met het in behandeling nemen van digitale Woo-verzoeken dan uit de informatie op de website viel op te maken.
Oproep
Oproep
We roepen alle overheden op om Woo-verzoeken uit dit verdomhoekje te halen en er niet voor weg te duiken. Het is een teken van een gezonde, betrokken democratie als burgers van dit recht gebruik maken. Bovendien is het indienen van een Woo-verzoek een recht. Over de rechten van burgers dien je open te zijn en die ontmoedig je niet.