Publicatiedatum:24 mei 2023
Oké, in de categorie Tim blogt voor SPOON over Woo-uitspraken Deel #3: een inhaalslag met de rechterlijke uitspraken die in december en januari zijn verschenen. Over de archiefwet kennen, het journalistieke belang en valt een stichting onder de Woo?
1. Wat weet jij van de Archiefwet?
Van de Raad van State hoefde de gemeente Rotterdam geen verder onderzoek te doen naar “digitale bestanden die ongeveer 30 jaar oud zijn” en “waarvan niet aannemelijk is gemaakt [door de verzoeker] dat deze op grond van de Archiefwet bewaard hadden moeten blijven”.
Je moet dus als verzoeker kennis hebben van wat een gemeente had moeten bewaren van de Archiefwet? Dat lijkt me de wereld op zijn kop. Zeker als het om burgers gaat (in dit geval was de verzoeker een bedrijf).
2. Belang als journalist.
Ronduit zorgelijk vind ik een uitspraak van de Rechtbank Amsterdam over een verzoek van de Volkskrant over leveranciers van hacksoftware aan de overheid. Hierbij voert de Volkskrant o.a. aan dat zij als persorgaan een speciale positie hebben in het controleren van politieke beloften, in dit geval de belofte in het coalitieakkoord om geen hacksoftware af te nemen van leveranciers die de software verkopen aan landen die de software onethisch gebruiken. Eigenlijk zegt de Volkskrant: ons journalistieke belang moet worden meegewogen bij de vraag of we recht hebben op de informatie.
De reden dat de Volkskrant dit aanvoert is artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft op basis van dat artikel regelmatig gezegd dat er bij journalisten en andere ‘social watchdogs’ altijd een afweging plaats moet vinden. Namelijk of de inbreuk op het recht om informatie te ontvangen wel terecht is.
Wat ik zorgelijk vind, maar helaas is het verre van uniek, is dat de rechtbank dit betoog niet alleen afwijst. Nee, de rechter geeft geen enkel inzicht in de reden waarom zij van mening is dat er van zulke bijzondere omstandigheden geen sprake is. Ze maakt aan de “onderbouwing” precies 16 woorden vuil: “De rechtbank is van oordeel dat een dergelijke situatie zich in deze zaak echter niet voordoet.” Oké…. Mogen we weten waarom niet? Nee dus.
Dat is geen afweging. Dat is je er makkelijk van afmaken, rechter.
3. Kernafvalstichting valt toch onder de Woo.
Een beetje technische maar wel belangrijke uitspraak is deze van de Raad van State over de stichting COVRA, die als enige in Nederland de taak heeft al het radioactieve afval te verzamelen, te verwerken en op te slaan. De aandelen zijn 100% in handen van de staat en daarmee is het een ‘staatsdeelneming’, net zoals bijvoorbeeld Schiphol, de NS en de KLM.
Documenten die bij staatsdeelnemingen berusten vallen meestal niet onder de Woo, omdat de overheid formeel vaak weinig te zeggen heeft over het beleid bij deze bedrijven. Maar deze uitspraak laat – heel kort samengevat – zien dat als het gaat om milieu-informatie, de Woo toch van toepassing kan zijn. Dat komt omdat hierop uitspraken van het EU Hof van Justitie en het Verdrag van Aarhus van toepassing zijn.